Til je training naar een hoger platform!

Hulpmiddelen in de hondentraining zijn bezig met een opmars. De tijd dat we alleen met een hond aan een korte lijn op het trainingsveld stonden is allang vervlogen. We experimenteren tegenwoordig wat af met hulpmiddelen voor een sneller en effectiever leerproces. Een succesvolle nieuwe methode die voor verschillende hondensporten wordt ingezet is platformtraining, waarbij men gebruik maakt van een verhoging, een platform of placeboard, die functioneert als onzichtbare Maar wel tactielvoelbare grens.

Het oogt wellicht wat onlogisch, een platform precies groot genoeg voor de hond om op te zitten of liggen waardoor hij zich op een kleine verhoging bevindt. Deze ogenschijnlijk simpele tool is echter ruim inzetbaar om honden tal van vaardigheden aan te leren. Placeboardtraining of platformtraining wordt tegenwoordig ingezet in diverse hondensporten, waaronder gehoorzaamheid, dogdance en de jachtsport, maar ook voor het oplossen van probleemgedrag in het dagelijks leven. Voor de oorspronkelijke functie van zo’n platform  moeten we kijken naar een scenario dat inmiddels tot het verleden behoort in ons land: circus acts met dieren. Tijdens shows met dieren in het circus keek het publiek gefascineerd naar tijgers, leeuwen en olifanten die omstebeurten deden wat de dierentrainer van ze vroeg,  en zich in de tussentijd ieder op een eigen platform bevonden. De trainer werkte met één of meerdere dieren tegelijk terwijl de andere dieren al aanwezig waren in de circustent. Om dit in goede banen te leiden werd de dieren geleerd om op het platform te blijven tot de trainer ze expliciete toestemming gaf deze te verlaten. Het platform was een synoniem voor rust geworden, eenmaal gewend wisten de dieren feilloos dat alle overige commando’s niet voor hen bedoeld waren. De dieren waren allen geconditioneerd om hun eigen platform als belangrijkste basis te zien, na elke opdracht keerden ze terug naar hun verhoging en wachten daar op de volgende “release” van de trainer. Vanzelfsprekend werd dit vooraf uitvoerig getraind, het platform kreeg een hoge belonende waarde en werd op deze manier geconditioneerd.

Eenmaal gewend aan het principe wordt het platform een krachtige tool. Het hoogteverschil werpt een zekere mentale tactiele grens op voor het dier, het zal extra moeite kosten om het te verlaten. De logische beslissing is dan om op het platform te blijven. Dat het dier fysiek in staat is om die afstand te overbruggen, wordt onbelangrijk nadat het blijven op het platform voldoende bekrachtigd is. Men profiteert van twee effecten: de hoge waarde die wordt gegeven aan het verblijven op het platform en de extra moeite die het kost om het platform toch te verlaten. Ik weet niet of het ze echt moeite kost maar het is veel duidelijker voelbaar wanneer je plaats verlaat en daarmee de kans op belonging verliest. Het geeft de trainer extra controle over het dier. Meestal gebruik je je het juist zo dat het onder controle van het dier komt te staan. Daarop verblijven  levert namelijk op er afkomen dan verlies je alles. E belonging op je platform maar ook de prikkel waarom je de verkeerde keuze maakte. Dus wil het dier zelf er graag bloijven en staat het dus juist onder hun controle. Nog een voordeel van een platform is dat de beweging wordt beperkt, waardoor er automatisch meer mentale rust ontstaat.  Met andere woorden: dieren die lichamelijk kalm zijn, zijn geestelijk ook rustiger en zijn beter in staat zich te concentreren en nieuwe vaardigheden te leren. “quiet feet equal a calm mind” luidt het gezegde ook wel.  Dit mechanisme in het brein lijkt bij de meeste diersoorten gelijk. Zo werd het oorspronkelijk gebruikt voor circusdieren, maar hebben huisdier trainers inmiddels ook de voordelen van platforms ontdekt en geïntegreerd in de trainingen. En zelfs voor mensen is dit van toepassing: een vergelijkbaar effect is te zien bij een schoolklas waar plotseling meer rust ontstaat als alle leerlingen een eigen tafel en stoel toegewezen krijgen.

Ongeacht in welke discipline men traint, concentratie en rust zijn een belangrijk uitgangspunt. Honden hebben deze concentratie nodig om nieuwe dingen te kunnen leren, open te staan voor aanwijzingen van de trainer en hun impulsen te beheersen. Daarom wordt er in uiteenlopende hondensporten gebruik gemaakt van platforms. Op welke manier deze wordt ingezet is afhankelijk van de sport, het leerdoel en uiteraard ook de hond. Behalve het creëren van een rustige basis, wat het mogelijk maakt om honden op hun beurt te laten wachten tijdens een trainingssessie, wordt een platform ook ingezet om posities te perfectioneren en gedrag om te buigen..

Trainen op de centimeter

Door het platform te bekrachtigen als basis dient het bijna automatisch ook als target. Dit geeft vele mogelijkheden in meerdere hondensporten, vooral bij het oefenen van posities. Met het platform voor of naast de handler wordt het gemakkelijk om de correcte posities voor of naast aan te leren. In de jachtsport wordt hierom ook steeds vaker gebruik gemaakt van een platform. De jonge hond die nog wat onzeker is over wat te doen met het gevonden apport, wordt sneller dan anders op het idee gebracht deze terug te brengen naar de eigenaar. Al is de intentie van de hond om met de buit terug te keren naar de target, dit geeft de eigenaar de mogelijkheid om hiervoor te belonen en het apport te ontvangen. Door te werken met het placeboard als target kan men vaak voorkomen dat de jonge hond zichzelf aanleert met het apport weg te rennen of het voortijdig laat vallen. En met een passend pb is het het haast onmogelijk om scheef voor of naast te zitten waardoor de kans op dit sort slordigheden in de gedragreeks voorkomen wordt. Het is Hiermee even goed een hulp voor de voorjager of handler want je beloon criteria maak je voor jezelf en het dier heel helder en hoeft niet teveel over nagedacht te worden. Alle poten erop in een zittende positive is recht voor en dus beloon waardig. Een poot eraf en scheef op je pb hangen dus niet, dit is voor ons duidelijk zichtbaar en voor het dier duidelijk voelbaar.

Ook in de gehoorzaamheidssport is het placeboard een welkome aanwinst. Wie obedience beoefent op wedstrijdniveau of voor de FCI-diploma’s weet dat de training vaak millimeterwerk is. Het uitvoeren van commando’s luistert nauw om de maximale score te behalen. Door dit te oefenen op een platform kunnen hond en baas aan deze details werken. Het platform beperkt de ruimte en helpt de hond met het recht voor of naast zitten. Daarnaast kan het platform gebruikt worden om te oefenen op bewustwording van de achterhand. Dit kan later weer worden ingezet voor het maken van strakke, korte bochten bij het volgwerk en het aannemen van de juiste posities. Deze balans en coördinatie wordt geoefend met beide voorpoten op het platform terwijl de achterhand wordt gebruikt om te draaien. Een andere toepassing in de gehoorzaamheidssport is het werken op afstand. Bij de oefening posities op afstand is één van de meest voorkomende valkuilen dat de hond gedurende het wisselen van posities naar voren beweegt. De maximale score wordt behaald als de hond achtereenvolgens op commando kan zitten, liggen en staan zonder z’n plek te verlaten. Door dit eerst op het platform te oefenen wordt voorkomen dat de hond meer ruimte neemt dan geoorloofd is. Hij wordt zich bewust van het bewegen op een klein oppervlak en zal direct leren van posities te wisselen zonder naar voren te bewegen. Binnen de dogdance is het platform een must om de hond op afstand soms zelf achter je bepaalde trucs op de vierkante meter te laten uitvoeren. Zonder platform zou di teen haast onmogelijke opgave zijn.

In en om huis

Tenslotte kan platformtraining uitkomst bieden bij probleemgedrag in en om huis. Hiervoor ligt de nadruk op dat het veranderen van gedrag gemakkelijker gaat als de hond een alternatief geboden wordt. Heel concreet: de hond mag niet blaffen en opspringen als er bezoek binnenkomt, maar wat mag hij op zo’n moment wel? Zonder de hond een alternatieve gedraging te bieden kan dit een hardnekkig probleem worden. Een placeboard kan fungeren als alternatief. In plaats van blaffen en opspringen dient de hond z’n plaats op het placeboard te houden. Hier wordt hij vervolgens voor beloond, waardoor de gedragswissel wordt bevestigd. Later kan hier aan worden toegevoegd dat de hond het bezoek mag bezoeken zodra zij rustig zitten, na “release” van de eigenaar. Een dergelijke gedragsverandering dient rustig opgebouwd te worden, een hond zal niet direct de impulscontrole beheersen om op z’n platform te blijven bij enthousiast binnenkomst van bezoek. Maar voor dit in kleine stappen op te bouwen en de hond te belonen voor het alternatief draagt het placeboard bij aan het verhelpen van probleemgedrag. Vaak worden hier honden stechers voor gebruik zodat de hond in dit geval wel de ruimte heft om fysiek te kunnen zitten, staan of liggen. Terwijl je in de training afhankelijk van de discipline juist kiest voor zo passend mogelijk. Zodat ze er uilstuiten recht op kunnen zitten (jacht) of juist staan (dogdance en obedience)

Aanleerfase

Om het effect van platformtraining optimaal te benutten is de aanleerfase van het allergrootste belang. Niet alleen de eigenaar moet de wetenschap achter dit hulpmiddel begrijpen, ook de hond moet hierop geconditioneerd worden. De eerste sessies bestaan daarom uit het bekrachtigen van het platform als hulpmiddel. Daarom wordt het platform eerst geïntroduceerd. Beloon de hond voor elke interactie met het platform: met zijn poten het platform aanraken levert een beloning op, erop staan, er overheen lopen, en voor onzekere honden is zelfs er aan snuffelen of er naar kijken een prima eerste stap die beloond mag worden. Zodra de hond comfortabel is met het platform is het tijd om de waarde ervan te bevestigen. De hond zal elke keer beloond worden als hij het platform opzoekt. Dit kan op commando, maar vergeet ook zeker niet te belonen als de hond spontaan contact maakt met z’n platform. De beloning zal er voor zorgen dat de hond steeds fanatieker wordt in het aanraken van het platform. Idealiter leren we de hond dan om erop te zitten of liggen voor het behalen van de beloning. Als hij dit onder de knie heeft kan de training worden uitgebreid door de hond van een afstand naar het platform te sturen. Koppel hier vervolgens een commando aan, bijvoorbeeld “plaats” of “rust.” Op die manier kan de hond uiteindelijk vanuit elke hoek en afstand zonder moeite naar het platform gestuurd worden. Minstens zo belangrijk is het zogenaamde release-commando. Om te voorkomen dat de hond zelf besluit wanneer hij het platform verlaat, moet de eigenaar consequent een commando gebruiken om hier toestemming voor te geven. Logische commando’s hiervoor zijn “vrij” of “release.” In het begin zal de hond enigszins gestuurd moeten worden in het verlaten van het platform, waarna het release-commando en een beloning volgt. Ik beloon nooit voor een release maar gebruik juist e belonging als impuls controle prikkel die ze wanneer ze kiezen om onddanks de prikkel op het pb te blijven dmv een release kunnen verdienen. Maken ze die keuze eerder…jammer joh dan ontneem ik ze de belonging door hem tijdig weg te “laten”paken of rustig mijn viet erop te zetten. Geen nee of foei want daarmee ontneem ik ze e kans ze zelf te laten ervaren wat voor hun de beste keus is.  Eenmaal bekend met dit principe is de volgende stap om de hond te leren dat z’n beloning alleen volgt als hij het platform verlaat ná het commando. Vertrekt hij te vroeg? Dan blijft de beloning uit en kan de oefening herhaald worden. Voor de gevorderde hond en eigenaar wordt dit principe vervolgens uitgebreid met afleidingen: haal de voerbak van de hond tevoorschijn, maar laat hem pas na de release er op af gaan, laat z’n favoriete speeltje zien of introduceer een andere hond in de training. Belangrijk is om altijd voor succes te gaan. Blijf regelmatig belonen voor het plaatsnemen op het platform, het blijven zitten tot het release-commando en het opvolgen van het release-commando.

In alle fases van de training is de opbouw essentieel. Neem voorzichtige stappen in het uitbouwen van afstand, tijdsduur en afleiding. De tijdsduur wordt gemakkelijk uitgebreid door de hond tussendoor te belonen voor het houden van de aangewezen plaats. Naarmate de hond zekerder wordt kan de tijd tussen de beloningen door uitgebreid worden. Bij het toevoegen van afleiding kan het nodig zijn om de afstand en tijdsduur weer iets te verkorten om succes te blijven behalen.

Doe-het-zelf

Een platform of placeboard hoeft geen grote financiële investering te zijn. Hoewel er een tal van producten op de markt zijn, speciaal ontworpen voor dit doeleinde, is het ook mogelijk om zelf een placeboard te maken. Een van de succeselementen van platformtraining  is de toegankelijkheid. Online zijn placeboards en platforms kant en klaar verkrijgbaar in een prijsklasse van 200-300 euro. Met enige handigheid is een placeboard echter ook goed zelf te maken. Met artikelen uit de bouwmarkt is men klaar voor een paar tientjes, afhankelijk van de keuzes in materiaal en afmetingen. Een vaak gekozen optie is hout, waarbij de basis bestaat uit een vierkant van houten latten. Daar bovenop wordt een houten plaat bevestigd, voorzien van een antisliplaag. Dezelfde constructie kan echter volledig naar wens worden gemaakt van andere materiaalsoorten.

Belangrijk is dat het platform aan een aantal vereisten voldoet: een correct formaat, stabiliteit en uiteraard veiligheid;, zonder scherpe randen of uitstekende onderdelen. Een antisliplaag op de bovenkant voorkomt uitglijden.. Daarnaast is het platform aan te passen aan je eigen wensen. Een lichtgewicht platform is gemakkelijk mee te nemen en kan snel verplaatst worden. Voor wie vooral buitenshuis werkt met het platform zijn waterbestendige materialen aan te bevelen. Het juiste formaat is volledig afhankelijk van de hond. Om deze reden heeft elke hond idealiter z’n eigen platform. Het dient groot genoeg te zijn voor de hond om comfortabel op te kunnen zitten en liggen, maar zonder al te veel extra ruimte. Meet voor de optimale maten daarom de hond zelf op in liggende positie en tel hierbij een centimeter of 10 op aan alle kanten. Voor een middelgrote hond volstaat doorgaans een placeboard van 40 bij 60 centimeter. Aanleren doe ik op wat grotere lagere platforms maar eenmaal behest graag zo Klein mogelijk voor zo strak mogelijk positive werk. Njordi zijn  zit platfom is  25 bij 40 om maar een voorbeeld te gven 😉De hoogte van het platform is ook geheel naar wens. Een hoger platform kan een sterker effect hebben, maar kan een onzekere hond ook afschrikken. Daarnaast is een lager platform gemakkelijker te verplaatsen. Optioneel is daarom een platform met een extra verhoging door er pootjes onder te monteren. Let er wel op dat het platform altijd stabiel moet blijven met een antislip bovenkant om vallen of schuiven te voorkomen.

Meerdere honden

Net als bij de circusdieren in het verleden zijn placeboards te gebruiken om meerdere honden tegelijk te trainen. De grootste uitdaging bij het betrekken van meerdere honden in een trainingssessie is het bewaren van rust. Het leren wachten op hun beurt is een geheel eigen leerproces dat flink wat tijd in beslag kan nemen. Het spreekt voor zich dat elke hond graag aan de slag wil, dat levert namelijk de beloning op. Met de introductie van het placeboard wordt hier iets aan toegevoegd. Het bewaren van de rust levert nu ook een beloning op. Verlies daarom niet uit het oog om de wachtende hond minstens zo veel te belonen als de hond die actief traint. Als beide honden bekend zijn met platformtraining zullen ze relatief makkelijk omschakelen naar passief wachten op hun placeboard. De eigenaar kan efficiënter trainen door één hond te laten werken terwijl de ander toekijkt vanaf het placeboard. Na een sessie worden de honden moeiteloos omgewisseld met het release-commando voor de wachtende hond. De andere hond wordt naar het placeboard gestuurd, beide ontvangen een beloning voor hun eigen taak. De geoefende eigenaar - en honden- kunnen dit kunstje natuurlijk uitbreiden naar een sessie met drie, vier of meer honden.

Mooi artikel Manon, ik hoop dat je wat aan mijn aanvullingen hebt en ik zou ook zeker verwijzen naar Michele Pouliot die echt wel de creatieve koninging is wanneer het gaat om platform gebruik. En Klein detail nog net als bij alles in de training blijft het ook bij platforms dat het valt of staat waar men , na de eventuele marker, de beloning wordt uitgekeerd. Vaak zorgt namelijk dit consequent na het juiste gedrag in een verkeerde positive uitbetalen voor foutieve anticipaties.

Liefs en groetje Gwen!